docplayer.ru

Татарча сочинение «Көз башы|Коз башы» |

Сочинение на татарском языке на тему “Көз башы”/”Коз башы”Табигать һәрвакыт үзгәрештә. Шуларның иң зурысы − ел фасыллары алмашыну. Күзәткәнегез бармы икән? Шулар арасында көз − иң матуры. Бу айларда урманнар бик матур. Нинди генә төсләр юк анда?! Көз билгеләре август ахырында ук сизелә башлый инде. Кайбер чәчәкләрнең җәй уртасындагы матурлыгы югала, алар инде киләсе ел өчен орлык бирә. Агачлар яфракларын коя, җир өстенә сары юрган түшәлә. Җәйге киемнәрен беренчеләрдән булып каеннар сала. Имәннәрдә яфраклар озаграк саклана. Ә менә чияләр кар ныклап ятар алдыннан гына яфрак коеп бетерәләр.
Кырларда комбайннар гөрелтесе ишетелә. Арыш, бодай җирләре бушап кала. Ул кырларны кара каргалар яулап ала. Аларның ерак юлга китәр өчен хәл җыясы, тукланасы бар. Алар шунда коелып калган бөртекләрне рәхәтләнеп чүплиләр, аннары, канатларын ныгытыр өчен, төркем-төркем булып очып алалар.
Башка кошлар да җәй аендагыча сайрамый. Алар ашыгыч ыгы-зыгыда. Ә сентябрь аенда кырлар һәм бакчаларда бәрәңге алалар. Машиналар тыз да быз чабып тора: бәрәңге ташыйлар. Зәп-зәңгәр күктә җепкә тезелеп кыр үрдәкләре, торналар, саубуллашып, ерак юлга кузгала. Иелеп бәрәңге чүпләгән җиреңнән тураеп, аларга кул болгыйсың: “Хәерле юл сезгә! Исән-сау әйләнеп кайтыгыз”. Аларны ерак юллар көтә, туган җир белән вакытлыча аерылышу сагышы биләп ала. Аларның бер җепкә тезелгән кебек очулары кешеләрдә моңсулык уята. Мине иң дулкындырганы − көзнең менә шул чоры.
Моңсу да, шул ук вакытта шатлыклы да ул көз башы. Җәй тәмамлану моңсулык тудырса, мул уңыш шатлык китерә.Еще сочинения на татарском языке со схожей к “Коз башы” тематикой (перейти к сборнику татарских сочинений нашего сайта)

tatar16.ru

Туган ягыма алтын көз килде.

Туган ягыма алтын көз килде.

      Әле кичә генә җәйне көтеп алган идек. Матур, кызу, күңелле көннәре белән җәйнең үтеп киткәнен сизми дә калдык. Ә бүген инде көз! Бакчадагы тулып бешкән җимешләре, кырдагы мул уңышлы игеннәре белән кешеләрне сөендереп, җиргә алтын көз аяк басты. Минемчә, көзне сары төсе өчен генә  түгел, ә көзге байлык, муллык өчен дә алтын көз дип атыйлар. Көз җиткәч, көннәр кыскара, төннәр озыная башлый. Укучылар белем алырга дип мәктәпләргә юл тоталар.

        Табигать  үзенчә матурая башлый. Тирә-яктагы яшеллек, күзгә күренеп, төсен сарыга үзгәртә. Бакчаларга күз салсаң, кып-кызыл, алсу, сары алмаларны, кызарып пешкән миләш, баланнарны күреп хәйран каласың. Иген кырларына карасаң, әйтерсең аларны алтын төсенә буяп куйганнар,  сап-сары булып, кояшта күзләрне камаштырып утыралар. Нинди матурлык  һәм байлык!

        Көз җиткәч, күк йөзе дә үзгәрә. Әле генә кояш балкыган булса, күп тә үтми  болытлар барлыкка килә, яңгыр ява башлый. Яңгырсыз көннәрдә көндезләрен бик салкын булмаган һава торышы күзәтелә, ә кичләрен суыта. Иртән тышка чыксаң, җирдәге үләннәргә матур итеп чык төшкән була. Ә әбиләр чуагы дип аталган көннәрдә бигрәк тә җылы һава торышы саклана. Минем өчен бу көннәр ямьле җәй айлары белән саубуллашу көннәре.

        Көзге урман үзенең чиста, саф һавасы белән үзенә тартып тора. Урманга килеп керсәң, матурлык та, моңсулык та тоясың. Монда инде җәй көне кебек матур итеп  кошлар сайрамый, төрле төстәге күбәләкләр очып уйнамый. Үзләренең хуш исләре белән башны әйләндергән аллы-гөлле урман чәчәкләре соңгы таҗларын коеп утыралар. Агачларга  күз салсаң, сары, яшел, кызыл, алтынсу төсләрне күрәсең. Каен агачлары үзләренә бер төрле матур. Ап-ак каеннар сап-сары шәл ябынганнар. Ара-тирә матур, куе яшел төсләре белән җәйне хәтерләтеп, озын нарат  агачлары күренә. Урманда да көзге уңыш бик күп була. Гөмбә, чикләвек, балан, алма, миләшләрне кышка җитәрлек   итеп җыярга була.

       Көз көне җәйге яллар тәмамланса да, мин көзне яратам. Чөнки көз җиткәч, без җәй буена күрмәгән   сыйныфташлар белән   очрашабыз. Озак күрешми торгач, инде сагынырга да өлгергән дуслар белән төрле хәлләр турында сөйләшәбез, серләшәбез.

        Шулай ук мин көз көне һавада кыр казларының, торналарның җылы якка  очып киткәннәрен күзәтергә яратам. Шундый матур, тигез итеп тезелеп очалар алар, әйтерсең, бер-берсенә җеп белән бәйләп куйганнар.

        Табигаттә бар да бик  тиз үзгәрүчән шул. Күп тә үтмәс, бераз вакыт үткәч, агачлардан  яфраклар коелып бетәр, иген басулары буш  булып калыр, бертуктаусыз яңгырлар ява башлар. Кояш сирәк  кенә безгә  якты нурлларын бүләк итәр. Беренче кар да явып үтәр. Елга-күлләр ялтырап торган, матур боз белән капланыр. Җир үзенең ап-ак, йомшак юрганын ябынып, татлы йокыга китәр.

nsportal.ru

5 сыйныф алтын коз.инша .

educontest.net

татарский язык.5 класс тат.группа.сочинение.Алтын коз.

5 сыйныф ,татар теле.

Тема:Инша язарга әзерләнү.Алтын көз.

Максат: Көзге табигатьтәге үзгәрешләр турында балаларның белемнәрен киңәйтү; укычыларны туган җирен шагыйрь күзләре белән күрә белергә, туган ягына күңел багларга, көзге хезмәт һәм табигатьне ярата белергә өйрәтү; бәйләнешле сөйләм телен һәм иҗади эшчәнлекне үстерү.

Дәрес төре:Бәйләнешле сөйләм телен үстерү.

Материал:мультимедия,презентация,сүзлекләр,көз рәсемнәре.

Дәрес барышы.

I. Укучыларны дәрескә оештыру.

Бер рәссам бөтен дөньяны

Алтын төскә буяган,

Хәтта көчле яңгырлар да

Бу буяуны юмаган.

-Укучылар, бу рәссамны бе­ләсезме?

Укучылар.Бу алтын көз.

-Дөрес, укучылар, бу көз .Димәк, без бүген көз турында сүз алып барырбыз һәм инша язарга өйрәнербез.

— — Сез ничек уйлыйсыз, Көз кем?ме икән ул, әллә нәрсә?ме икән ул? Әйдәгез, шул турыда уйлашыйк әле.Бәлки безгә бу сорауга җавап бирергә көз турында язылган шигырьләр булышыр?

1 слайд.

Күңелләргә якты нур өләшеп,
Шатлык өстәп һәрбер йөрәккә,
Үз муллыгы белән көзләр килә
Йомгак ясап җәйге хезмәткә.

2 слайд.

Җиргә төшә сары, ал яфраклар
Көз җиткәнен алар белдерә.
Алтын көзең синең, туган ягым,
Күңелемә якын, бер генә.

3 слайд.

Менә алтын башак төсле
Килеп җитте серле көз.
Аның мондый төсләреннән
Чагыладыр безнең күз.

4 слайд.

Көзге урманнарга кушылып,
Минем җаным сагышлана.
Тәлгәш-тәлгәш миләшләрдә
Сагышларым дөрләп яна…

Илсөяр Иксанова

4 слайд.

Яфрак койган көзге урман аша Китеп барам, гүя, ут ярып…

Ләйсән Кашфи.

— Көз –ул агачлар,һава,яфраклар,күк тә.Алар барысы да нәрсә соравына җавап бирәләр.шулай ук көзне кыз белән дә чагыштырып була ,ул вакытта без ана кем дип әйтә алабыз.

Хәзер сезгә бирелгән сүзләргә эпитетлар табарга кирәк булачак.

Нәрсә соң ул эпитет?

Эпитет- күренеш һәм предметның сыйфатын, аерым билгеләрен белдерүче сурәт.

8слайд. Көз-алтын,могҗизалы

яфраклар –сары,кызыл

9 слайд. Нишли?

көз елый,килә,идарә итә

яфраклар биюдә әйләнәләр, коелалар

агачлар матур киенгәннәр,сокланалар

көн моңсулана

һава салкыная

күк елый , моңсулана

10 слайд. Чагыштырулар.

Инша язганда кулланырга мөмкин

• Көзге яфрак кешенең эштә арган кулларына охшаган.

• Миләш агачлары,яшь кызлар кебек киенеп,

бакча сукмагына басканнар.

• Яфраклар алтын яңгыр кебек җиргә коелалар.

• Урман әкият шикелле.

• Көз могҗизалар кыры төсле.

Бирем.Һәрбер рәсемгә җөмлә төзеп карагыз.

План төзү.

1.Көз килде.

2.Көзге әкият

3.Көз матур мы?

Сынамышлар.

Көз озын килсә, яз соң килер.

Көзнең ахырларында түгәрәк-түгәрәк вак боз яуса, кыш суык булыр.

Сентябрь аяз — кыш салкын.

Көз көне тычкан-күсе күп булса, кыш җылы килер.

Өй эше.”Алтын көз”исемле инша язып килергә.

pedportal.net