Килешлэр на татарском – Килеш — Wikipedia

Содержание

Килеш по Русский — Татарский-Русский Словарь

^ttИкенче мәкаләдә гаиләнең рухи иминлеген саклар өчен, күзләрне яхшы килеш саклау, рухи максатларга ирешү һәм Гаилә белән гыйбадәт кылу кичен үткәрү никадәр мөһим икәне турында әйтелә.

jw2019^ruТы когда- нибудь пытался не смеяться в церкви…… когда что- то смешное засело в твоей голове?

^ttКая соң Ул? Безнең ата-бабаларыбыз үлем йокысына талдылар, ә һәммә нәрсә дөнья яратылганнан бирле ничек булса, шул килеш кала бирә» (2 Петер 3:4).

jw2019^ruВижу их, диспетчер

^ttБез шуны аңлыйбыз: Мәсих, үз тугры һәм ышанычлы хезмәтчесен кулланып, үз халкына рухи яктан саф килеш калырга булышып тора.

jw2019^ruСвязи контролируются

^ttНамуслы булып, без вөҗданыбызны саф килеш саклыйбыз, һәм хезмәттә безнең сөйләү иреге бар

jw2019^ruВы видели, что произошло

^ttӨркегән сарыкны исән-имин килеш тапкач, ул шатланган.

jw2019^ruСкажи- ка это по- испански.Я немного знаю испанский

^ttӘйтик, кемдер яшерен рәвештә җыелыштан чыгарырлык тормыш алып барган я эштә катнашкан килеш суга чумдырылган ди.

jw2019^ruЯ сейчас спущусь

^ttШуңа күрә ул, Исраилнең элекке патшалары кебек, бозауларга табынуны саклап, бу ике патшалыкны бүленгән килеш калдырырга тырышкан.

jw2019^ruМы же братья

^ttСоңыннан без аш ашый идек һәм арыган килеш йокларга китә идек.

jw2019^ruОхраняй повозку!

^tt18 Йәһвәнең тугры хезмәтчеләре, гөнаһка батып барган Шайтан дөньясында яшәп тә, үз уй-фикерләрен саф килеш саклар өчен һәм югары әхлакый нормалар буенча яшәр өчен бар тырышлыкларын куя. Йәһвәне бу һичшиксез сөендерә!

jw2019^ruИ смотрю на тот же самый океан, на который она смотрела

^ttСарептадагы тол хатын да, Сонам шәһәрендәге хатын да улларын тере килеш кире алганнары Аллаһының көче ярдәмендә булган икәнен аңлаган.

jw2019^ruНу, прости меня

^ttАлар бернәрсә дә булмаячак, «һәммә нәрсә дөнья яратылганнан бирле ничек булса, шул килеш кала бирә» диеп, ялгыш фикер йөрткән (2 Пет.

jw2019^ruС другой стороньi ету гряду второе озеро поджимает

^ttШулай да без шуны аңлыйбыз: Патшалык Залыбызны — без яшәгән җирдәге чын гыйбадәт кылу үзәген — чиста килеш саклау изге хезмәтебезнең өлеше булып тора.

jw2019^ruПораньше сегодня надо лечь спать

^ttУл чакта аны исән килеш соңгы мәртәбә күрүем дип бер дә уйламаган идем.

jw2019^ruНе, не слышал, приятель

^ttИзге Язмаларны өйрәнеп, дога кылып һәм филиал белән тыгыз элемтә тотып, сез йөрәгегезне саф килеш саклаячаксыз, һәм Йәһвә сезнең ниятләрегезне гамәлгә ашырачак».

jw2019^ruС тех пор, как твой муж бросил тебя ради этой из Витербо, ты ненавидишь всех мужчин

^ttЛәкин әтием мине балигъ булмаган килеш өйдән куып чыгарганга, аның закон белән проблемалары туды.

jw2019^ruКак только сигнал появился, я тут же позвонил

^ttҺәрхәлдә, рухи эшләрне беренче урынга куйган һәм «күзләрен яхшы» килеш саклаган кешеләргә чиктән тыш борчылырга кирәк түгел.

jw2019^ruНельзя, нельзя им разрешать Нельзя, нельзя им разрешать

^tt26 Аллаһы мәхәббәтендә калыр өчен, безгә үзебезне бар яклардан да саф килеш сакларга кирәк.

jw2019^ruКак только я вернусь домой, найду себе Сарматскую красавицу и женюсь на ней

^tt«Әтием исерек килеш ачуланганда, аның тышкы-кыяфәте үзгәрә иде.

jw2019^ruЛадно, я буду снаружи

^tt16 «Күзләрне яхшы» килеш саклар өчен, иман һәм батырлык кирәк.

jw2019^ruЗавтра же встреча выпускников!

^ttПатша алдына чакырылмаган килеш килгән кешене үлем җәзасы көткән.

jw2019^ruНе время для шуток

^tt14 Вәгазьгә яки җыелыш очрашуына барганда килеш-килбәткә һәм чисталыкка аеруча игътибарлы булырга кирәк.

jw2019^ruКонечно, мой.Но ведь невозможно снимать без сюжета

^ttАЗЫК-ТӨЛЕКНЕҢ ҖИТЕШМӘВЕ. Бөтен җир шары буенча якынча 800 миллион кеше ач килеш йокларга ята.

jw2019^ruХорошо, щаз приеду

^ttКайгыга баткан килеш ул Бәйтлехемга кайта.

jw2019^ruНу, а зачем тебе нужно, чтобы все поверили, что я- твоя девушка?

^ttКүзләреңне «яхшы» килеш сакла

jw2019^ruТут разговоры идут о тебе, что- то насчет того, что ты держишь файлы на нас?

^ttИкенче мәкаләдә исә чит тел җыелышында хезмәт иткән мәсихчеләр үз рухилыкларын ничек нык килеш саклый алганы турында сүз барачак.

jw2019^ruКазалось, во сне они совсем не ворочались.Что странно

ru.glosbe.com

🎓 баш килеш ⚗ с русского на татарский 🧬

баш — 1. Кеше һәм хайван гәүдәсенең авыз, иң әһәмиятле сизү органнары һәм зур ми урнашкан өлеше. Баш киеме башыгызны салыгыз. Баштагы чәч баш тарау. Баш мие, ми 2. Үсемлекләрнең югарыгы өлеше, өстәге оч ботаклары, шундагы чәчәклекләре яки җимешлекләре … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

төс-баш — Төс һәм тышкы кыяфәт, килеш килбәт … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

атау — I. ф. 1. Кемгә яки нәрсәгә исем кушу, атама бирү. Кем яки нәрсә дип исемләү, йөртү 2. рәв. АТАП – Нәр. б. берәр кешегә аерым билгеләп, багышлап, хаслап. Багышлап, төбәп. Адреслап. Исемен әйтеп. АТАУ КИЛЕШЕ – иск. Баш килеш. II. АТАУ – иск. Утрау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

шуны — а. 1. Шул алмашлыгының төшем килеш формасы, алда әйтелгән әйбер яки күренеш атамасын алмаштырып килә 2. мөн. Баш җөмләнең тәмамлыгы буларак, аныклагыч тәмамлык җөмләне баш җөмләгә бәйли. Тәмамлык җөмләдәге кем, нәрсә, ни сүзләре белән мөнәсәбәткә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

кыеш — с. 1. Горизонталь яки вертикаль яссылыкка яисә бер турыга карата күпмедер авышлыкта булган, авышлык ясаган 2. Чалыш, чалшайган; кыйгайган. КЫЕК КИЛЕШ – лингв. Баш килештән башка теләсә нинди килеш. КЫЕК СӨЙЛӘМ – лингв. Үзгәртелгән форм. бирелгән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

оппортунизм — 1. Эшчеләр хәрәкәтендә һәм пролетар партияләрнең үз эчләрендә партия интересларын буржуаз интересларга буйсындыруны, революциядән баш тартуны һ. б. ш. пропагандалаучы, килешүчәнлек политикасын алга сөрүче дип саналган агым 2. Гомумән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

шарт — I. и. 1. Нин. б. эшнең булу булмавын тәэмин итә торган хәл, мөмкинлек 2. Яшәүнең, тормышның, тирәлекнең билгеле бер торышы, хәле тыныч шартларда 3. Рәсми килешү яки алдан сөйләшү буенча үтәлергә мәҗбүри дип куелган төп таләп ике ел укып кайтуны… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

шуңа — а. 1. Шул алмашлыгының юнәлеш килеш формасы. Җөмләнең тәмамлык кисәге буларак килеп, үзен ачыклауны сорый мактау шуңа, кемнәр тырышып эшли 2. ШУҢА КҮРӘ – Шул сәбәпле, шунлыктан, шуның өчен 3. мөн. Тәмамлык җөмләдәге кем, нәрсә, ни, ничек, кайда … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

шуңар — а. 1. Шул алмашлыгының юнәлеш килеш формасы. Җөмләнең тәмамлык кисәге буларак килеп, үзен ачыклауны сорый мактау шуңа, кемнәр тырышып эшли 2. ШУҢА КҮРӘ – Шул сәбәпле, шунлыктан, шуның өчен 3. мөн. Тәмамлык җөмләдәге кем, нәрсә, ни, ничек, кайда … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

translate.academic.ru

🎓 баш килеш ⚗ с татарского на русский 🧬

төс-баш — Төс һәм тышкы кыяфәт, килеш килбәт … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

translate.academic.ru

Исемнәрнең килеш белән төрләнүе. Килешләр илендә сәяхәт (уен-дәрес)

Татар теле һәм әдәбияты укытучысы Шәмсетдинова Лилия Ильдусовна

“Арча 7нче номерлы урта гомуми белем бирү мәктәбе”

муниципаль бюджет белем бирү учреждениесе

Тема: Исемнәрнең килеш белән төрләнүе.

Килешләр илендә сәяхәт (уен-дәрес)

Максат: Килешләр белән төрләндерү буенча алган белемнәрен

ныгыту; килешләрнең калын һәм нечкә кушымчаларын

аңлап куллана белү күнекмәләрен камилләштерү; исемнәр

турында үтелгәннәрне ныгыту; укучыларның уйлау сәләтен,

сөйләм һәм язма телен, мөстәкыйль активлыкларын үстерү;

туган телгә мәхәббәт, дустанә мөнәсәбәт тәрбияләү.

Җиһазлау: перфокарталар, рәсемнәр, компьютер

Материал: Ф.Ф.Харисов,Ф.М.Хисамова, Ч.М.Харисова “Татар теле” 3 сыйныф (2009), эш дәфтәрләре, тестлар, “Ачык дәрес”

газеталары.

Дәрес төре: уен- дәрес

Дәрес тибы: йомгаклау дәресе, белем һәм күнекмәләрне ныгыту.

Дәрес барышы

Оештыру өлеше.

Исәнмесез, укучылар! Бүген бездә кунаклар бар. Без килгән кунакларга үзебезнең осталыгыбызны күрсәтербез. Дәрестә уйнарбыз, уйларбыз, күңелле әдәпле итеп сөйләшербез. Менә шушы зур эшләрне башкару өчен бүген безгә тагын дә активрак, акыллырак булырга кирәк булачак.
Укучылар, без сезнең белән “Исемнәр дөньясында” . Инде берничә дәрес без “Килешләр илендә” сәяхәттә. Бүген дә килешләр илендә тукталырбыз һәм сәяхәт итәрбез.

— Сәяхәтебезнең схемасы тактада.

(тактада схема)

Хикәя тугайлыгы

Белем авылы

Ял аланы

Китап утравы

Йомгаклау аланы

2. Өй эшен тикшерү . ХИКӘЯ ТУГАЙЛЫГЫ

196 нчы күнегү 91б. “Кышкы матур көндә” темасына язылган хикәяләрне тикшерү (хикәядә төрле килештә килгән исемнәр кулланыла)

Нәтиҗә: җөмләдә сүзләрне бәйләү өчен исемнәрне килешләр белән төрләндерә белергә кирәк.

3. Укучыларның белемнәрен актуальләштерү. БЕЛЕМ АВЫЛЫ

— Тактада эленгән чәчәкнең таҗлары серле. Аның артында сораулар. (Һәр бала чиратлап үзләре теләгән таҗны алып сорауларга җавап бирә баралар)

Сораулар:

а) исем нәрсәне белдерә?

б) исемгә нинди сораулар куела?

в) Ялгызлык исеменә нәрсә атамалары керә?

г) Нинди исемнәр уртаклык исем була?

д) Исем нәрсә белән төрләнә?

е) Исемнәр нинди саннарда була

ң) татар телендә ничә килеш бар?

б) “ Дөрес билгелә” уены

Сүзләрнең килешләрен билгеләргә, сигнал карточкалар белән эшләү.

Сүзләр: китаптан, авылга, җәнлек, урманга, балалар, күлдә, яшеллекнең, кышны,әбидә,кунакта,болыннан, мәктәпкә.

в) Перфокарталарда сүзләрне килеш белән төрләндерү.

(урыннарда мөстәкыйль эшләү, эшләрне бәяләү)

Болын

Иялек килеш

Болын

Юнәлеш килеш

Болын

Төшем килеш

Болын

Чыгыш килеш

Болын

Урын-вакыт килеш

болын

4. Физкультминутка. ЯЛ АЛАНЫ

Бассейнга барабыз,

Колач салып йөзәбез,

Арысак та түзәбез.

Арт белән дә йөзәбез,

Ал белән дә чумабыз.

Сәламәт булабыз ,дип,

Шатланабыз,куанабыз.

“ Дәвам ит” уены

( туп белән – сүзләрне килешләр белән төрләндерү)

Уен “Килешләр”

( 6 укучы килешләр – 3әр сүз, укучылар үзләре теләгән укучы янына киләләр , шул укучы килеш белән төрләндерергә тиеш була)

5. Дәреслек өстендә эш. КИТАП УТРАВЫ

а) Матур язу күнегүләре.

ТЕЛЕҢ БЕЛӘН АШЫКМА,ЭШЕҢ БЕЛӘН АШЫК!

(мәгънәсен аңлату)

б) 197 күнегү 91 б. –(телдән) ялгызлык исемнәрне табыгыз.

-Алар нинди хәреф белән язылган?

198 күнегү – күплектә килгән исемнәрне табып күчереп язу.

— Аларга нинди кушымчалар ялганган?

6. Үткәннәрне ныгыту күнегүләре. ЙОМГАКЛАУ АЛАНЫ а)- Хәзер, әйдәгез, белемнәрегезне тикшереп карыйк , тестлар эшләп алыйк. ( тестлар таратыла)

1) Исем белдерелә:

б) предметны

в) предметның билгесен

г) эш,хәл,хәрәкәтне

2) Исемнең соравы:

т) нинди?

у) кем? нәрсә?

ф) нишли?

3) Борын авазына тәмамланган исемнәргә нинди күплек кушымчалар ялгана?

к) –нан/нән,

л) –нар/нәр

м) –лар/ләр

4) Иялек килешенең соравы:

в) кемнән? Нәрсәдән? Кайдан?

г) кемне? нәрсәне?

д) кемнең? нәрсәнең?

5) Кайсы сүз чыгыш килешендә?

ь) вакыйганы

ы) чишмәдән

ъ) болында

6) -га/гә, -ка/кә кушымчасы кайсы килештә?

п) иялек килешендә

р) юнәлеш килешендә

с) урын-вакыт килешендә

7) Кайсы сүз дөрес язылган?

г) болынлар

д) колыннар

е) бәйрәмләр

8) Төшем килешенең кушымчасы?

ы) –ны/-не

ь) –ның/-нең

ъ)-нан/-нән

9) Урын-вакыт килешендәге исемне тап.

н) табыннарны

ң) җырларда

о) шигырьләрдә

б) “ Эшлекле төркемнәрдә” эшләү.

1 төркем: — Шигырьдә астына сызылган сүзләрнең исем икәнен исбатлагыз.

Ул сандугач- дус сандугач!

Көн дә бездә кунакта.

Минем өчен җырлар җырлый

Бакчабызда— куакта.

2 төркем:

— Исемнәрне табып килешләрен билгеләгез.

Ул сандугач- дус сандугач!

Көн дә бездә кунакта

Минем өчен җырлар җырлый

Бакчабызда – куакта.

3 төркем:

-Күп нокталар урынына тиешле кушымчаларны куегыз.

Ул сандугач- дус сандугач!

Көн дә бездә кунак…

Минем өчен җыр… җырлый

Бакчабыз…- куак…

7. Дәресне йомгаклау.

Компьютерда:

а) Исемнәр нинди? кайсы? Сорауларына җавап бирүче сүз төркеме

б) Исемнәр кем? нәрсә? сорауларына җавап бирүче сүз төркеме

а) Ялгызлык исемнәре баш хәрефтән языла

б) Ялгызлык исемнәре юл хәрефеннән языла

а) Кеше һәм хайван исемнәре кем? соравына җавап бирәләр

б) Кеше исемнәре генә кем? соравына җавап бирәләр.

а) Күплек сандагы исемнәр килешләр белән төрләнми

б) Исемнәр берлек һәм күплек санында да килешләр белән төрләнә.

а) Исем- сүз төркеме

б) Исем –җөмлә кисәге

— Бүгенге сәяхәтебезне шуның белән тәмамлыйбыз.

— Дәрес сезгә ошадымы?

— Дәрестә бик яхшы катнаштылар………

Билгеләр……..

8. Өйгә эш. 92б. 199 нчы күнегү

( калын хәрефләр белән бирелгән исемнәрнең килеш-

ләрен билгеләгез.Мәкальләрнең мәгънәләрен аңлаты-

гыз)

infourok.ru

🎓 Бер+килеш ⚗ с татарского на русский 🧬

неперех.

1) быва́ть/быть, существова́ть, име́ться || бы́тность, существова́ние

2) быва́ть/быть, происходи́ть/произойти́, случа́ться, соверши́ться

берәр нәрсә булгандыр, мөгаен — наве́рное, что́-нибудь произошло́ (случи́лось)

3) образо́вываться/образова́ться; получа́ться/получи́ться, де́латься

4) быва́ть/быть, уроди́ться

5) быть гото́вым, свари́ться , истопи́ться, быть гото́вым , поднима́ться/подня́ться, подойти́

аш булды, утырыгыз — суп свари́лся, сади́тесь

6) станови́ться/стать

7) станови́ться/стать облада́телем; име́ть, заиме́ть, приобрета́ть/приобрести́

8) быть, явля́ться, приходи́ться
— миңа ул абый була — он прихо́дится мне дя́дей
9) приходи́ть/прийти́, наступа́ть/наступи́ть, устана́вливаться/установи́ться
10) проходи́ть/пройти́, быва́ть/быть, исполня́ться/испо́лниться
11) получа́ться/получи́ться, удава́ться/уда́ться
вакытында эшләп өлгерттем, булды! — успе́л сде́лать к сро́ку, получи́лось!
12) исполня́ться/испо́лниться, выполня́ться/вы́полниться || исполне́ние, выполне́ние
13) быва́ть/быть, состоя́ться, происходи́ть/произойти́
14) быва́ть/быть, прису́тствовать уча́ствовать || прису́тствие, уча́стие
15) быва́ть/быть , посеща́ть/посети́ть || посеще́ние
16) быва́ть/быть, пребыва́ть, находи́ться
17) ; разг. быть гото́вым, доходи́ть (дойти́) до гото́вности, до конди́ции, переходи́ть/перейти́ грани́цы
18) собира́ться/собра́ться, гото́виться/пригото́виться, быть гото́вым
— я, кызым, булдыңмы? — — ну, до́чка, ты гото́ва?
19) ока́зываться/оказа́ться
20) достава́ться/доста́ться
21)
а) превраща́ться/преврати́ться
бал булу — преврати́ться в мёд, стать как мёд
б) станови́ться/стать
22) пока́зываться/показа́ться, каза́ться; ка́жется
23)
24) притворя́ться/притвори́ться; де́лать/сде́лать вид
25) мо́жно, в си́ле, име́ть си́лу (возмо́жность, спосо́бность), мочь/смочь
26) как то́лько
әниләрен күрүләре булды, йөгереп килеп кочагына атылдылар — как то́лько уви́дели мать, сра́зу ки́нулись в её объя́тия
27) ; межд. булды хва́тит, доста́точно, дово́льно, ба́ста
булды, рәхмәт, салма бүтән — хва́тит, спаси́бо, бо́льше не налива́й
булды, сөйләшмик ул турыда — доста́точно, не бу́дем об э́том говори́ть
28) нельзя́, невозмо́жно, не обойдётся, придётся
29) реши́ться, жела́ть, хоте́ть
30) продолжа́ть/продо́лжить
барыгыз, юлыгызда булгыз — иди́те, продолжа́йте свой путь
31) реши́ть, дать согла́сие, приня́ть реше́ние; договори́ться, обеща́ть
а) ну́жно бу́дет, необходи́мо, придётся
б) не сметь
33) буларак
а) бу́дучи , как
б) как
34) булып
а) в до́лжности , в ка́честве
б) как, в како́м ви́де
в) изобража́ть, представля́ть
35) булып да́же, и то
36)
а)
б)
37) разг. булдымы? да? поня́тно?
булдымы, әллә тагын кабатлыйммы? — поня́тно, и́ли ещё повтори́ть?
38) разг. булыр наве́рное, возмо́жно
39) разг. булгач зна́чит, да и всё, ста́ло быть
әйтмим булгач, әйтмим — не скажу́, да и всё
•
••
була ул — ла́дно, хорошо́, бу́дет сде́лано
булды ни, булмады ни — всё еди́но, всё равно́
булмый торган — несбы́точный, неисполни́мый, неосуществи́мый, невозмо́жный
булуы җиткән! — дошёл до конди́ции; дошёл до то́чки, перешёл че́рез край
translate.academic.ru
Татар теле «Иялек килеше»
Тема:Иялек килеше
Максат:укучыларны иялек килеше,аның сораулары,функциясе белән таныштыру;бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерү,сүзлек
байлыкларын арттыру;әниләргә карата хөрмәт хисләре тәрбияләү.
Дәрес тибы:яңа материалны аңлату;
Материал,җиһазлау:проектор, магнитофон,карточкалар
Дәрес барышы.
I.Оештыру өлеше,уңай психологик халәт тудыру.
Елмай әле, син елмайсаң,
Яратыр олы-кече.
Дөньяда иң матур кеше
Елмайган, көлгән кеше.
II.Өй эшен тикшерү.
94 нче күнегү.
Җөмләләрне уку, килешен билгеләү.
III.Актуальләштерү.
У. Нинди сүз төркемен өйрәнәбез?
Укытучы: Укучылар, үткән теманы искә төшерү өчен, сез 1 рәттә утыручылар “Исем моделен”төзисез. 2 рәттә утыручылар баш килешкә характеристика бирәләр.Беренче укучы уртага исем дип яза, рәттән исем турында нәрсәләр беләбез язып чыгабыз.
Б. Җавабы.
У. Тактага карыйбыз, артык сүзне табыгыз. Ни өчен артык?
Б. Төрләндергеч кушымчалы сүз, калганнары тамыр сүз.
Барлык сүзләр баш килештә, ул иялек килештә.
IV.Яңа белем һәм күнекмәләр формалаштыру.
— Бүгенге дәрес нинди килешкә багышлана?
-Нинди максат куябыз?
Б. Аның сорауларын ачыкларбыз, кушымчаларын өйрәнербез, җөмләләр төзербез, җөмләләрдән табарбыз.
-Иялек сүзенең тамырын һәм кушымчасын билгеләгез.Бу нинди сүз?(ясалма)
-Ия сүзен ничек аңлыйсыз?
-Нәрсәгә дә булса хуҗа була.
-Тактадагы сүзтезмәләргә игътибар итегез әле.
Әнинең яулыгы.
Казның канаты.
-Астына сызган сүзләргә сорау куегыз.
-Кемнең? Нәрсәнең?
-Яулыкның иясе кем?
-Канатның иясе нәрсә?
У. Беренче нәтиҗәне чыгарыйк.
Б. Иялек килешендәге сүзләргә кемнең? Нәрсәнең? сораулары куела.
-Әнинең сүзенең тамырын һәм кушымчасын табыгыз.
-Казның сүзенең тамырын һәм кушымчасын табыгыз.
У. Ни өчен бер сүзгә -ның, икенче сүзгә –нең кушымчасы ялгана? Икенче нәтиҗәне чыгарыйк?
Б. Калын әйтелешле исемнәргә-калын,нечкә әйтелешле исемнәргә- нечкә кушымчалар ялгана.
2.Китаптагы кагыйдә белән танышу.
3.Уен”Сүзтезмә төзе”
Исемнәргә иялек килешендәге кушымчалар ялгап,сүзтезмәләр төзетү.Калган балалар сигнал карточкалар ярдәмендә эшлиләр.Иялек килешендәге исем калын булса,кызыл карточка,нечкә булса,зәңгәр карточка күтәрәләр.
Сүзләр:китап,курчак,тавыш,сүз,яфрак,бүлмә,колак,күлмәк,дәфтәр.
У. Нинди кагыйдә белән эшләдек?
Б.Кагыйдә:калын сүзләргә-калын кушымча,нечкә сүзләргә-нечкә кушымча ялгана.
4.Матур язу күнекмәләре.
-Хәзер дәфтәрләрегезне ачып,бүгенге числоны язып куегыз.Менә шушы мәкальне бик матур,чиста-пөхтә итеп күчереп языгыз.
Өйнең яме әни белән.
У. Исемнәрне табабыз, килешләрен билгелибез.
5. Дәреслек белән эш.
98 күнегү. Биремне аңлата…. .
3. Физминутка. Күзләргә, кулларга.
1,2 –башны артка, 3,4-башны алга.
1,2-куллар билдә башны уңга, 3,4 –башны сулга борабыз.
1,2-уң кулны сул иңсәгә,башны сулга.3,4 –сул кулны уң иңсәгә, башны уңга.
3.Сүзлек диктанты.
Ватан,яшен,мәйдан,болын,колын,борын
-Бу сүзләргә иялек килеше кушымчалары ялгап язасыз. Тамырын, кушымчасын билгелисез.
У. Сүзләргә игътибар белән карагыз әле, нинди нәтиҗә ясап була?
Б. Нәтиҗә. -н хәрефенә тәмамланган исемнәр иялек килешендә 2 н хәрефе белән языла,чөнки сүзнең тамыры н хәрефенә бетә,кушымча да н хәрефенә башлана.
Бер сүз белән җөмлә төзибез. Мәйданның уртасында балалар матур бию биеделәр. Җәй көне колынның болында чабасы килә. Яшеннең яктысы нык иде.Әти иртән колынның ашарына бирде.
У. Нәтиҗә ясыйк.
Б. Иялек килешендәге исемнәр җөмләдә иярчен кисәк булып килә.
V.Ныгыту.
1.Карточкалар буенча эш.
Шушы шигырьләрдән зәңгәр түгәрәк ясалганнар И.килешендәге исемнәрне табып кушымча билгели; кызыл түгәрәк куелганнар күп нокталар урынына тиешле кушымчаларны куя.
1)Бабаемның балтасы 2)Көз булса да җылы бүген
Останың да остасы. Болытлар да качканнар.
Эшләмәгән эше юк, Кояшның тәүге нурлары
Сокланмаган кеше юк. Бар дөньяны кочканнар.
1)Ак болытларны иркәләп, 2)Бу кыш(И.к.) да тәүге кары менә
Акчарлак(к.с.)кагына, Җир өстенә төште тып-тын гына.
Кояш(И.к.)тәүге нурлары Ап-ак карда ярылып эзем кала,
Офыкларга кабына. Киләчәккә сәфәр чыктым менә.
(тикшерү)
4.Иҗади бирем.(төркемнәрдә эш)
-Сез инде телевизордан еш кына реклама күрәсез.Реклама ни өчен кирәк?
Менә хәзер сез Иялек килешен халыкка тәкъдим итәргә тиеш буласыз.Аның функцияләрен дә кертеп,сез матур,яңгырашлы итеп реклама языгыз.Моның өчен сезгә 4мин.вакыт.(тикшерү)
4VI.Йомгаклау.
-Мин бүген сиңа ошадыммы?
-Дәрестә актив катнаштыммы?
-Үземә кирәкле белемнәрне ала алдыммы?
-Иялек килеше турында нәрсәләр белдем?
2.Өй эше бирү.
100 нче күнегү.
3.Билгеләр кую.

infourok.ru
Урок по татарскому языку на тему:Исемнәрнең килеш белән төрләнеше. 3 класс
(Татар теле. 3 сыйныф)
Исмәгыйлев Рәдиф Миннехан улы

Тема. Исемнәрнең килеш белән төрләнеше.
Дәрес тибы: кабатлау,ныгыту ,системалаштыру дәресе.
Максат. Исемнәрне килеш белән төрләндерү күнекмәләрен камилләштерү; сөйләм телен, иҗади фикерләү сәләтен үстерү; мөстәкыйль эшчәнлеккә өйрәтү; укучыларда аралашу культурасы һәм туган телгә мәхәббәт тәрбияләү.
Җиһазлау. Дәреслек (Ф.Х.Харисов, Г.К.Шакирова. Татар теле. 3 сыйныф. – Казан: Мәгариф–вакыт, 2013), слайдлар, карточкалар.

Көтелгән нәтиҗәләр:
Предмет нәтиҗәләре: исемнәрне килешләр белән төрләндерергә өйрәнү.
Шәхси нәтиҗәләр: белем алуның кирәклеген аңлау; үз–үзеңне этика кагыйдәләренә туры килерлек итеп тоту.
Коммуникатив УУГ:укытучы һәм укучылар белән уку эшчәнлеген планлаштыру; үз фикереңне әйтә белү; үз фикереңне дәлилли белү; башкаларның фикерен тыңлый белү.
Регулятив УУГ:максат куя, үз эшеңне планлаштыра белү; гамәлләр эзлеклелеген әйтү, үз эшеңне тикшерү, үз эшеңне бәяли белү.

Танып – белү УУГ:тексттан кирәкле информацияне таба, чагыштыра, анализ һәм йомгак ясый белү.
СМОТРЕТЬ ПОДРОБНЕЕ
Дәрес барышы.
I. Оештыру.
II. Актуальләштерү.
Өй эшен тикшерү. Килешләрне яттан сөйлиләр. Өйдә төрләндереп килгән исемнәрне укыйлар.
Миңа хат китереп бирделәр. Хатны укып карадым, берни аңлашылмый. Нишләргә? Булышмассыз микән?
Слайдта хат тексты. Укучылар кушымчаларны әйтә баралар. Экранда кушымчалар куела бара.
Җәй көне урман ямь-яшел булып күренә.
Урман… саф һавасы чиста була.
Мин урман… бик яратам.
Без урман… еш барабыз.
Урман… җиләк, бөрлегән җыеп йөрибез.
Урман… кич булгач кына кайтабыз.
-Без сүзләргә нәрсәләр ялгадык?
-Кушымчалар.
-Нинди кушымчалар?
-Килеш кушымчалары.
-Балалар. Бу хатның хуҗасы нәрсә белми икән?
-Килешләрне.
Уку мәсьәләсен кую.
Берничә сүз әйтелә: болытка, бакчага, кибеткә – бу сүзләрдә нинди охшашлык бар?
Мәктәптә, Саматта, әтидә, бабайда – бу сүзләрдә нинди охшашлык бар?
Дөрес.
Исемнәр килеш белән төрләнәләр.
Димәк, безнең дәреснең темасы нинди?
-Татар телендә ничә килеш бар?
-Алты.
-Ә килешләрне белү ни өчен кирәк?
-Җөмләләребез дөрес төзек бәйләнешле булсын өчен кирәк. Менә хәзер текстны мин дә аңладым. Миңа ярдәм иткәнегез өчен рәхмәт сезгә.
5. “Чылбырлы“ уены
Хәзер без “чылбырлы” уенын уйнарбыз. Бер кеше сүзне баш килештә,2 нче – иялек килешендә,һ.б. куеп әйтә.чылбыр кемдә тукталып кала , шул кеше яңа сүзне төрләндерә башлый. Уен шулай дәвам итә.( чылбыр тәртибендә авыл, көн, әби сүзләрен төрле килешләргә куеп әйтү)(бәяләү)
Укучылар, без сезнең белән Исемнәр дөньясында. Инде берничә дәрес без Килешләр илендә сәяхәттә. Бүген дә сәяхәтебезне дәвам итәбез. Бүген без исемнәр, исемнәрнең килеш белән төрләнеше турында булган белемнәребезне тирәнәйтергә , камилләштерергә тырышырбыз һәм алдагы дәрестә бу тема буенча мөстәкыйль эш эшләрбез
Димәк, без бүген исемнәрне килеш белән төрләндерүне карап китәрбез.
Ә исем турында без нәрсәләр беләбез соң?
“Исем моделен” төзү.
Алдыгызда исем дип язылган бит бар. Шулай ук сезнең алдыгызда кагыйдәләр язылган тасмалар бар. Алар бик күп.Сезгә бары исемгә кагылышлысын гына сайлап шул кәгазьгә ябыштырырга кирәк.Кайсы төркем дөресрәк һәм тизрәк шушы эшне башкарыр.
(Исем темасына проект эше эшлиләр)
Эш укытучы тарафыннан тикшерелә
Дәреслек белән эш.
1). 137нче күнегү. Исемнәрне табып килешләрен билгеләргә.
2). 138 нче күнегү Калын хәрефләр белән бирелгән исемнәрнең килешләрен билгеләргә
Физминут
1)Физминут. “Җил исә,исә,исә”
Хәзер үзебезнең белемнәрне тикшереп китик. 1).Һәр төркемгә карточка бирәм. Анда сүзне килеш белән төрләндерергә. Эшләрне алышып тикшерәбез.Дөрес булмаса төзәтәләр. шәһәр, авыл, дәрес, алма
3). Килеш кушымчалары дөрес ялганганмы? (такта артына алдан язылган була). Укучылар такта янына чыгып төзәтәләр.
Китапта бик кадерле.
Китапка бер битен дә ертма.
Китапка пычранудан сакла.
Китапка язма.
Китапның белем ал.
Китап күп сорауларга җавап табыла.
V. Рефлексия.
Ә хәзер уйлагыз әле, сезнең өчен дәрестә нәрсә бик авыр, ә нәрсә бик җиңел булды? Димәк, килешләрне белү кирәкме инде? Килешләрне белми торып дөрес, матур итеп сөйләшеп булмый.
Дәрестә нинди терәк сүзләр кулландык?
-килеш
-кушымча
VI. Өй эше. Сайлап эшләргә.
1).Төрле килештә килгән исемнәрне кулланып, “Кышкы уеннар” темасына кечкенә хикәя язып килергә.
2).“Мин тылсымчы булсам” темасына хикәя язып килергә.
3).142 нче күнегү.

infourok.ru