Мактанчык чыпчык белән тыйнак сыерчык – Мактанчык Чыпчык белән Тыйнак Сыерчык
Мактанчык Чыпчык белән Тыйнак Сыерчык
Тәрәзәгә каршы бер озын колга сузылган, ул колгага нарат такталардан эшләнгән оя куелган. Әле кичә генә балалар ул ояны ашыга-ашыга эшләп бетерделәр, ә бүген инде анда яз кунаклары — сыерчыклар килделәр. Ояның эчен-тышын җентекләп карадылар, бик ошаттылар. Аны ясаучыларга рәхмәт укыдылар, матур итеп сайрап куйдылар.
Сыерчык оясына каршы тәрәзә башында бер карт Чыпчык утыра, ничә еллардан бирле инде ул шунда тора. Салам-со-лымнарны, йон-мамыкларны җыеп, оя ясаган. Салкыннар килгәч тә, җылы якларга очмаган, шул ояда кышлаган ул Чыпчык.
мультфильм Мактанчык Чыпчык
Яңа кунакларны Чыпчык нишләптер кәефсез каршы алды, «күңелсез иде, күршеләр булды» дип, үзе эченнән бераз шатланды. «Сайраулары белән колакны тондырып бетерерләр, рәхәтләнеп йокларга да ирек бирмәсләр, туктагыз дисәң дә, туктамаслар, күрше димәсләр», — дип уйланды.
— Бөтен тынычлыгымны боздыгыз, сайраган булып, колагымны тондырдыгыз. Ичмасам, чыпчыклар төсле сайрый алсагыз икән, алардан да уздырсагыз икән… Безнең җырны бар тавыклар хәйран калып тыңлый, безне хуҗа да бик-зурлый…
Сыерчыклар Мактанчыкның бу сүзләрен ишетеп аптырап калдылар: «Бу әллә юләрме икән?» — дип уйлап алдылар.
Җае чыккан саен, Чыпчык мактана бирде, әй мактады чыпчыкларны, әй мактады — күкләргә чөерде. Имештер, дөньяда алардан батыррак бар микән, имештер, хәтта сандугач та аларның җырларына хәйран кала, имештер, аларның өйләрен берәү дә җимерә алачак түгел. Көчле давыл гына булсын, имеш, сыерчыклар оясы беркетелгән колга сыначак, оя йөзтүбән капланачак.
Сыерчыклар мактанчык күршенең сүзләрен тыныч кына тыңладылар. Каты җавап кайтармадылар, «күрербез әле ничек булганын, кем отылганын» дип калдылар.
Беркөнне Чыпчык үз өенә атылган уктай кайтып керде, аның артыннан күктә — биектә карчыга күренде.
Батыр Чыпчыкның кемнән куркуын сыерчыклар бик яхшы белделәр. «Батырның тавышы-тыны юк, өенә бикләнде, ахры», — дип көлделәр.
Бераз яткач, Чыпчык оясыннан башын чыгарды, күршеләренә сүз салды:
— Күрмәдегезме карчыга белән минем ничек сугышкан
ны? Әй бирдем дә соң үзенә, утлар күренгәндер күзенә! —
дип сөйләнде.
Сыерчыклар бер сүз әйтмәделәр, Мактанчыкның кәефен җибәрмәделәр.
Беркөнне алар үз күзләре белән менә нәрсәне күрделәр һәм Мактанчыкка ярдәмгә килделәр. Чыпчык бер ялгызы өендә утыра иде, әлеге дә баягы шул мактанып тора иде:
— Хуҗа мәчесенең күзен чукыдым, әй кирәген бирдем…
Сыерчыклар аның сүзен тыңлагандай иттеләр, ләкин со
ңыннан әйттеләр:
Ул песине әле бая гына күрдек, күзләре дә бик исән, мыраулап йөридер иде, — диделәр.
Ә шулчак әлеге песи, посып кына, өй кыегы буйлап тәрәзә башына таба үрмәләде. Мактанчык Чыпчык, арты белән торганга, аны күрмәде. Мәче инде Чыпчыкка якынлашты. Сикереп, тегене эләктереп алмакчы иде, шулчак Сыерчык очып килеп җитте. Шаян песинең күзен чукып җибәрде, песине кире чигендерде. Ул өй кыегыннан чормага сызды.
Мактанчык Чыпчык куркуыннан калтырап төште, сүзен дә әйтә алмады.
— Күрдеңме инде? — диделәр сыерчыклар. — Мактану за
рар гына итә, сизгерлекне киметә, — диделәр. Ә Чыпчык әле
һаман бер сүз әйтә алмый тора иде.
Менә кинәт ул телгә килде һәм болай диде:
— Ярый, бәхете бар икән, китеп котылды, күрмәгәнен күр
гән булыр иде!
Сыерчыклар тагын көлделәр һәм аңа болай диделәр:
— Мактану һәркемне хур итә, тыйнак булуга ни җитә!
А.Алиш әкиятләре. Мактанчык Чыпчык белән Тыйнак Сыерчык
watan.su
Мактанчык Чыпчык белән Тыйнак Сыерчык
(Абдулла Алиш)
Тәрәзәгә каршы бер озын колга сузылган, ул колгага нарат такталардан эшләнгән оя куелган. Әле кичә генә балалар ул ояны ашыга-ашыга эшләп бетерделәр, ә бүген инде анда яз кунаклары — сыерчыклар килделәр. Ояның эчен-тышын җентекләп карадылар, бик ошаттылар. Аны ясаучыларга рәхмәт укыдылар, матур итеп сайрап куйдылар.
Сыерчык оясына каршы тәрәзә башында бер карт Чыпчык утыра, ничә еллардан бирле инде ул шунда тора. Салам-со-лымнарны, йон-мамыкларны җыеп, оя ясаган. Салкыннар килгәч тә, җылы якларга очмаган, шул ояда кышлаган ул Чыпчык.
Яңа кунакларны Чыпчык нишләптер кәефсез каршы алды, «күңелсез иде, күршеләр булды» ди, үзе эченнән бераз шатланды. «Сайраулары белән колакны тондырып бетерерләр, рәхәтләнеп йокларга да ирек бирмәсләр, туктагыз дисәң дә, туктамаслар, күрше димәсләр», — дип уйланды.
Чыннан да, шулай булып чыкты. Сыерчыклар монда Чыпчык абзый яши дип тормадылар, көне буе өзелеп-өзелеп сайрадылар. Чыпчыкның моңа бик ачуы килде, ямьсез тавыш белән күршеләренә җикеренде:
— Бөтен тынычлыгымны боздыгыз, сайраган булып, колагымны тондырдыгыз. Ичмасам, чыпчыклар төсле сайрый алсагыз икән, алардан да уздырсагыз икән… Безнең җырны бар тавыклар хәйран калып тыңлый, безне хуҗа да бик-зурлый…
Сыерчыклар Мактанчыкның бу сүзләрен ишетеп аптырап калдылар: «Бу әллә юләрме икән?» — дип уйлап алдылар.
Җае чыккан саен, Чыпчык мактана бирде, әй мактады чыпчыкларны, әй мактады — күкләргә чөерде. Имештер, дөньяда алардан батыррак бар микән, имештер, хәтта сандугач та аларның җырларына хәйран кала, имештер, аларның өйләрен берәү дә җимерә алачак түгел. Көчле давыл гына булсын, имеш, сыерчыклар оясы беркетелгән колга сыначак, оя йөзтүбән капланачак.
Сыерчыклар мактанчык күршенең сүзләрен тыныч кына тыңладылар. Каты җавап кайтармадылар, «күрербез әле ничек булганын, кем отылганын» дип калдылар.
Беркөнне Чыпчык үз өенә атылган уктай кайтып керде, аның артыннан күктә — биектә карчыга күренде.
Батыр Чыпчыкның кемнән куркуын сыерчыклар бик яхшы белделәр. «Батырның тавышы-тыны юк, өенә бикләнде, ахры», — дип көлделәр.
Бераз яткач, Чыпчык оясыннан башын чыгарды, күршеләренә сүз салды:
— Күрмәдегезме карчыга белән минем ничек сугышкан
ны? Әй бирдем дә соң үзенә, утлар күренгәндер күзенә! —дип сөйләнде.
Сыерчыклар бер сүз әйтмәделәр, Мактанчыкның кәефен җибәрмәделәр.
Беркөнне алар үз күзләре белән менә нәрсәне күрделәр һәм Мактанчыкка ярдәмгә килделәр. Чыпчык бер ялгызы өендә утыра иде, әлеге дә баягы шул мактанып тора иде:
— Хуҗа мәчесенең күзен чукыдым, әй кирәген бирдем…
Сыерчыклар аның сүзен тыңлагандай иттеләр, ләкин соңыннан әйттеләр:
Ул песине әле бая гына күрдек, күзләре дә бик исән, мыраулап йөридер иде, — диделәр.
Юк, юк, күршеләрнекен күргәнсездер, ә безнең хуҗаныкы инде сукыр, безгә һөҗүм итәргә куркыр, — диде Чыпчык.
Ә шулчак әлеге песи, посып кына, өй кыегы буйлап тәрәзә башына таба үрмәләде. Мактанчык Чыпчык, арты белән торганга, аны күрмәде. Мәче инде Чыпчыкка якынлашты. Сикереп, тегене эләктереп алмакчы иде, шулчак Сыерчык очып килеп җитте. Шаян песинең күзен чукып җибәрде, песине кире чигендерде. Ул өй кыегыннан чормага сызды.
Мактанчык Чыпчык куркуыннан калтырап төште, сүзен дә әйтә алмады.
— Күрдеңме инде? — диделәр сыерчыклар. — Мактану зарар гына итә, сизгерлекне киметә, — диделәр. Ә Чыпчык әле һаман бер сүз әйтә алмый тора иде.
Менә кинәт ул телгә килде һәм болай диде:
— Ярый, бәхете бар икән, китеп котылды, күрмәгәнен күр
гән булыр иде!
Сыерчыклар тагын көлделәр һәм аңа болай диделәр:
— Мактану һәркемне хур итә, тыйнак булуга ни җитә!
Фото: pixabay.com
sahne.ru
Мактанчык Чыпчык белән Тыйнак Сыерчык
Тәрәзәгә каршы бер озын колга сузылган, ул колгага нарат такталардан эшләнгән оя куелган. Әле кичә генә балалар ул ояны ашыга-ашыга эшләп бетерделәр, ә бүген инде анда яз кунаклары — сыерчыклар килделәр. Ояның эчен-тышын җентекләп карадылар, бик ошаттылар. Аны ясаучыларга рәхмәт укыдылар, матур итеп сайрап куйдылар.
Сыерчык оясына каршы тәрәзә башында бер карт Чыпчык утыра, ничә еллардан бирле инде ул шунда тора. Салам-со-лымнарны, йон-мамыкларны җыеп, оя ясаган. Салкыннар килгәч тә, җылы якларга очмаган, шул ояда кышлаган ул Чыпчык.
мультфильм Мактанчык Чыпчык
Яңа кунакларны Чыпчык нишләптер кәефсез каршы алды, «күңелсез иде, күршеләр булды» дип, үзе эченнән бераз шатланды. «Сайраулары белән колакны тондырып бетерерләр, рәхәтләнеп йокларга да ирек бирмәсләр, туктагыз дисәң дә, туктамаслар, күрше димәсләр», — дип уйланды.Чыннан да, шулай булып чыкты. Сыерчыклар монда Чыпчык абзый яши дип тормадылар, көне буе өзелеп-өзелеп сайрадылар. Чыпчыкның моңа бик ачуы килде, ямьсез тавыш белән күршеләренә җикеренде:— Бөтен тынычлыгымны боздыгыз, сайраган булып, колагымны тондырдыгыз. Ичмасам, чыпчыклар төсле сайрый алсагыз икән, алардан да уздырсагыз икән… Безнең җырны бар тавыклар хәйран калып тыңлый, безне хуҗа да бик-зурлый…Сыерчыклар Мактанчыкның бу сүзләрен ишетеп аптырап калдылар: «Бу әллә юләрме икән?» — дип уйлап алдылар.Җае чыккан саен, Чыпчык мактана бирде, әй мактады чыпчыкларны, әй мактады — күкләргә чөерде. Имештер, дөньяда алардан батыррак бар микән, имештер, хәтта сандугач та аларның җырларына хәйран кала, имештер, аларның өйләрен берәү дә җимерә алачак түгел. Көчле давыл гына булсын, имеш, сыерчыклар оясы беркетелгән колга сыначак, оя йөзтүбән капланачак.Сыерчыклар мактанчык күршенең сүзләрен тыныч кына тыңладылар. Каты җавап кайтармадылар, «күрербез әле ничек булганын, кем отылганын» дип калдылар.Беркөнне Чыпчык үз өенә атылган уктай кайтып керде, аның артыннан күктә — биектә карчыга күренде.Батыр Чыпчыкның кемнән куркуын сыерчыклар бик яхшы белделәр. «Батырның тавышы-тыны юк, өенә бикләнде, ахры», — дип көлделәр.Бераз яткач, Чыпчык оясыннан башын чыгарды, күршеләренә сүз салды:— Күрмәдегезме карчыга белән минем ничек сугышканны? Әй бирдем дә соң үзенә, утлар күренгәндер күзенә! —дип сөйләнде.Сыерчыклар бер сүз әйтмәделәр, Мактанчыкның кәефен җибәрмәделәр.Беркөнне алар үз күзләре белән менә нәрсәне күрделәр һәм Мактанчыкка ярдәмгә килделәр. Чыпчык бер ялгызы өендә утыра иде, әлеге дә баягы шул мактанып тора иде:— Хуҗа мәчесенең күзен чукыдым, әй кирәген бирдем…Сыерчыклар аның сүзен тыңлагандай иттеләр, ләкин соңыннан әйттеләр:Ул песине әле бая гына күрдек, күзләре дә бик исән, мыраулап йөридер иде, — диделәр.Юк, юк, күршеләрнекен күргәнсездер, ә безнең хуҗаныкы инде сукыр, безгә һөҗүм итәргә куркыр, — диде Чыпчык.Ә шулчак әлеге песи, посып кына, өй кыегы буйлап тәрәзә башына таба үрмәләде.
infourok.ru
План-конспект урока по чтению (1 класс) на тему: 1 сыйныфта уку дәресе.Тема:”Без яраткан әкият геройлары”А.Алиш “Мактанчык чыпчык белән тыйнак сыерчык”.
Әкиятләр кичәсе.
Тема:”Без яраткан әкият геройлары”А.Алиш “Мактанчык чыпчык белән тыйнак сыерчык”.Татар халык әкиятләре.
Максат:
1)Китап белән кызыксынуга омтылыш уяту;
2)Укучының сөйләм телен үстерү;сүзлек байлыкларын арттыру;
3)Яхшыны начардан,тырышны ялкаудан аера белергә,явызлыкка каршы көрәшергә,дуслык кадерен белергә,авырлыкларны күмәк көч белән җиңеп чыгарга өйрәтергә.
2.Укучыларның нинди әкиятләр белүләрен сорау.1-2укучыдан әкият сөйләтү.Әкиятләргә анализ ясау.
3.А.Алишның “Мактанчык чыпчык һәм тыйнак сыерчык”дигән әкиятен уку.(әкиятнең исеме әйтелми) Кыскача А.Алишның тормышы һәм иҗаты белән таныштыру.(портретын күрсәтү).Укытучы:Мин сезгә бер әкият укыйм.Бу әкият кемнәр турында һәм әкияттәге вакыйгалар турында нинди рәсемнәр ясарга мөмкин?.Мин укыганда сез шулар турында уйлагыз.Әкияттә сезгә нәрсәләр ошар,ни өчен ? Шул сорауларга җаваплар да әзерләгез.(Әкиятне,исемен атамыйча гына,уртача темп белән сәнгатьле итеп уку.)Әңгәмә-бәхәс оештыру.Моның өчен сораулар бирү.-Әкияттә сүз нәрсәләр турында бара?.
(сыерчык һәм чыпчыклар турында)-Сезгә нәрсәләр ошады,ни өчен?(сыерчыклар,чөнки алар эшчән.Матур итеп сайрыйлар,яхшы күршнләр.ярдәмчел,әйбәт күңелле сакчылар,батырлар.Алар чыпчыкны үлемнән коткарып калалар)-Сезгә нәрсә ошамады?Сезне нәрсә борчыды? (Чыпчык ошамады.
Ул мактанчык,начар күрше,масаючан.Ул сыерчыкларга начарлык тели,оягыз йөзтүбән килсен ди).-Әйе,чыпчык мактанчык,ялганчы һәм начар күрше.Ул сыерчыкларга начарлык тели,еш кына алардан көлә,аларны мыскыл итә.Ә сыерчык аңа ни өчен ярдәм итә,аны үлемнән коткарып кала?.Нәтиҗә: Акыллы һәм шәфкатьле,ярдәмчел.
Сыерчык мактанчык чыпчыкның мыскыллап көлүенә игътибар итми.Шулай итеп,явыз,мактанчык чыпчыкны яхшылыкның кадерен белергә һәм башкаларга ярдәмчел булырга өйрәтә.Әкияткә исем уйлату.Әсәр,аның исеме белән таныштыру.Тактага эленеп куелган картиналарны(әкияткә) карау.Кайсы картина укыган әкияткә туры килә.шуны билгеләү.Укытучы:Укучылар .әкиятләр ике төргә бүленәләр:язучы язган һәм халык әкиятләре.Хәзер мин сезгә әкиятләрдән өзекләр укыйм.Сез кайсы әкиятне халык,кайсы әкиятне язучы язган икәнен әйтеп барырсыз.
Нәтиҗә:Менә балалар күп кенә әкиятләрне язучылар язган.Аларны язган кешеләрнең исемнәре дә,фамилияләре дә билгеле,ә кайбер әкиятләрне кем язганы билгеле түгел. Андый әкиятләрне халык әкиятләре диләр.Татар халык,рус халык,казак халык,башкорт халык һәм башка бик күп халык әкиятләре бар.Бу әкиятләр борын-борыннан,телдән-телгә күчеп.сөйләнеп килгәннәр.-Татар халык әкиятләре :”Өч кыз”,”Куркак юлдаш” ны инсценировка итеп күрсәтү.Укытучы: Борын заманда,Бүре сарык көткәндә,Тычкан олау чапканда,Куян камыр басканда.
дел чыккан БолактанӘкият чыккан колактанМин сөйлимен ,син тыңла,Сүзне башлыйм ерактан Карап тор да тап,Бу кайсы әкияттән?Әкияткә анализ.-Укучылар,бу нинди әкият булыр?(Өч кыз)-Бу әкияттә сезгә кемнәр ошады?( өченче кыз)-Ни өчен?(беренче һәм икенче кызлар әниләренә булышырга теләмиләр.әниләре алар өчен көн-төн эшли,ләкин алар әниләрен оныталар,ә өченче кыз әнисенә һәрвакыт ярдәм итәргә тора.)Нәтиҗә:Димәк.укучылар һәрвакытта да әниләрне.өлкәннәрне хөрмәт итәргә кирәк.Ә,хәзер “Куркак юлдаш” әкиятен карап китик.
nsportal.ru
Абдулла Алиш «Мактанчык чыпчык белән тыйнак сыерчык” 4 сыйныф. Абдулла Алиш “Сертотмас үрдәк”.
Уку дәресләре.
3 сыйныф. Класстан тыш уку : Абдулла Алиш «Мактанчык чыпчык белән тыйнак сыерчык”
4 сыйныф. Абдулла Алиш “Сертотмас үрдәк”.
Гимаева Ф.Х.
башлангыч сыйныф укытучысы,
I квалификацион категорияле
Максат: АбдуллаАлишның тормыш юлын күзалларга өйрәтү;әкиятләрен белү; А.Алиш иҗатын өйрәнүгә кызыксыну уяту;
эчтәлекне аңлап,сәнгатьле укырга өйрәтү; әхлак тәрбиясе бирү.
Максат: 1. А. Алишның тормыш юлы һәм иҗаты белән ныграк таныштыру. 2.“Сертотмас үрдәк” әкиятен укып, анда катнашкан образлар аша тормыш дөреслеген күз алдына китерү,әкиятнең тәрбияви якларын күрсәтү.
3.Китап укуга омтылыш, китапка мәхәббәт тәрбияләү;ышанычны аклау, сер саклау, җаваплылык тою кебек хис- тойгылар тәрбияләүне дәвам иттерү.
Материал: Абдулла Алиш «Мактанчык чыпчык белән тыйнак сыерчык”китабы
Материал: дәреслек
Җиһазлау: Язучының портреты;аудиоязмадагы музыка,әкиятләргә иллюстрацияләр,компьютер, тестлар.
Дәрес барышы.
I . Оештыру. Уңай психологик халәт тудыру.
Аудиоязмада табигатьтәге тылсымлы тавышларны чагылдырган музыка тыңлау.
Бүгенге көн турында сөйләшеп китү.
-Бүгенге көн турында нәрсә әйтә аласыз. (Укучылар берсенең җавабын икенчесе тулыландырып җавап бирәләр.)
-Шушы язгы матур көндә без сезнең белән Абдулла Алиш турында өйрәнүне дәвам итәрбез.
II. Өй эшен тикшерү,актуальләштерү.
-А.Алиш кем ул?Ни өчен без аны балалар язучысы дибез?Балаларга әкиятләр,хикәяләр,шигырьләр язу өчен нинди сыйфатларга ия булырга кирәк?
Мин сезгә А.Алишның әкиятләрен укып килергә кушкан идем.Хәзер ничек укуыгызны тикшереп карыйм әле.Мин сезгә әкиятләрдән өзекләр укыйм,ә сез шуны нинди әкияттән икәнен әйтерсез:
Саесканнар төрлесе –төрле якка карап очканнар.Үзләре белән зур-зур быргыларны кычкыртып барганнар:-Әй,сез,куе урманнарда,киң кырларда,яшел болыннарда,диңгез-океанда яшәүче ерткычлар ,-дигәннәр алар. (Койрыклар)
Көннәре дә,төннәре дә матур гына акты,таң алдыннан әтәч канатларын какты,шыңгырдатып кычкырырга яратты. Тавык та бик уңган иде,йомырканы күп салды.Шулай да алар гел бер төсле тормыштан туеп ил гизәргә дип юлга чыктылар.(Ил гизүчеләр белән хәйлә сөючеләр)
Чәчәкләр башлыгы бик зур ярыш үткәрергә булган.Шул турында төрле якка хәбәр дә салган:(Бал корты һәм шөпшә)
Тест эшләү. Абдулла Алиш әкиятләрен беләсеңме?
1.“Чукмар белән Тукмар”
2.“Зирәк карт”
3.“Алдакчы Наил”
4. “Том Сойер”
5.”Капкорсак патша”
6. “Сертотмас үрдәк”
4).4сыйныф укучысы Шакирова Алия үзе әзерләп килгән презентация буенча сөйли.
III. Физминутка.
IV. Яңа белем һәм күнекмәләр формалаштыру.
Абдулла Алиш “Мактанчык чыпчык белән тыйнак сыерчык”” әкияте буенча эш.
Укытучы белән эш.(Компьютердан слайдлар белән эш)
13 слайд. –Бөтен тынычлыгымны боздыгыз,… — дип чыпчык кемнәргә әйтә? Шул урынны табып уку.
14 слайд. Беркөнне чыпчык үз өенә уктай кайтып керде, аның артыннан күктә, биектә … күренде. Сүз ни турында бара?
15 слайд. -Хуҗа мәчесенең күзен чукыдым, әй, кирәген бирдем… Моның ахыры нәрсә белән тәмамлана?
Мөстәкыйль эш.(Дәфтәрдә эш)
1.-Ә хәзер дәфтәрләрдә Чыпчыкка кыска гына характеристика язабыз.
2. Тест эшләү. Нинди әкият төрләрен беләсез?
Әкиятләр
Укытучы белән эш.
Укучыларның Чыпчыкка язган характеристикаларын тыңлау.
Абдулла Алиш “Сертотмас үрдәк” әкияте буенча эш.
Мөстәкыйль эш.
Төркемнәрдә эш.
Төркемнәргә карточкаларга язылган биремнәр таратыла. Төркемгә уйларга вакыт бирелә.
1 төркем. Керпе, Куян нинди булганнар?
2 төркем. Аю, Бүре нинди булганнар?
Укытучы белән эш.
Төркемле дискуссия.(Компьютердан слайдлар белән эш)
3 слайд. Терәк сүзләр ярдәмендә сөйләү. (борын заманда, яңа хәбәрләр, сер итеп, беркөнне, беркемгә, хуҗаны эзләргә)
4 слайд. Диалог рәвешендә сөйләү (куе урман, аның каршысына,
ияреп киткән иде, сукмак алып бара, сак бул).
5 слайд. Аю үрдәккә нинди киңәш биргән? соравына җавап алу.
6 слайд. Бүре нәрсә дип уйлаган? Төлке үрдәкне кая алып киткән?
Төлке кая киткән? сорауларына җавап бирү?
8 слайд. — Әкияттә сүз нәрсә турында бара? (җавап вариантлары компьютерда)
9 слайд. — Хуҗаны эзләргә ни өчен үрдәкне җибәргәннәр? (китаптан табып укыйлар)
— Үрдәкнең фаҗигасе нәрсәдә?
— Үрдәк нинди хата ясый?
Мөстәкыйль эш.Абдулла Алишның тормышына һәм иҗатына багышланган тест эшләү.
V.Йомгаклау.
-Укучылар, ә хәзер һәр сыйныф үз әкиятенә кагылган мәкальләр әйтә. (Укучыларның җавапларын тулыландырып компьютерда мәкальләр уку.)
“Мактану һәркемне хур итә,тыйнак булуга ни җитә.”
“Сүздә мактанма,эштән мактан”
“Сереңне бер генә кешегә сөйлә,киңәшеңне мең кешегә әйт”
“Лыгырдавык күп сөйләр,аз эшләр”
“Күп сөйләгән авыз-бәхетсезлек капкасы.”
“Сер сөйләмә дустыңа,дустыңның да дусты булыр,ул да сөйләр дустына.”
-Дәресебезне йомгаклап 3 сыйныф укучысы өй эше булган Абдулла Алишның “Үзем турында җыр” шигырен яттан сөйли.
VI. Өй эше.
4 сыйныф- Әкиятне рольләргә бүлеп уйнарга әзерләнергә. 3 сыйныф- Әкияткә рәсем ясарга.
4 сыйныфларга Абдулла Алишның тормышына һәм иҗатына багышланган тест .
1. А. Алиш кайчан туган?
а) 1944 ел, 15 сентябрь
б) 1908 ел, 15 сентябрь
в) 1943 ел, 25 август
2. А.Алиш нинди гаиләдә туа?
а) крестьян гаиләсендә
б) мулла гаиләсендә
в) укытучы гаиләсендә
3. А.Алишны балаларның яраткан язучысы иткән жанр
а) шигырь
б) әкият
4. Авторның беренче әкияте
а) “Капкорсак патша”
б) “Чукмар белән Тукмар”
5. А.Алиш эшләгән “Пионер каләме” журналы хәзер ничек дип атала?
а) “Салават күпере”
б) “Сабыйга”
в) “Ялкын”
6. А.Алишның дусты
а) М.Җәлил
б) Ф.Яруллин
в) Ә. Фәйзи
7. Быел А.Алишның тууына ничә ел тула?
а) 93
б) 100
в) 110
infourok.ru
Классный час (2 класс) на тему: 2сыйныф. Класстан тыш уку : Абдулла Алиш «Мактанчык чыпчык белән тыйнак сыерчык”
2сыйныф. Класстан тыш уку : Абдулла Алиш «Мактанчык чыпчык белән тыйнак сыерчык”
..
Максат: 1. АбдуллаАлишның тормыш юлын күзалларга өйрәтү;әкиятләрен белү;
2.А.Алиш иҗатын өйрәнүгә кызыксыну уяту;
Ошибка! Недопустимый объект гиперссылки.3 .Эчтәлекне аңлап,сәнгатьле укырга өйрәтү;
4.Әхлак тәрбиясе бирү.
Материал: Абдулла Алиш «Мактанчык чыпчык белән тыйнак сыерчык”китабы.
Материал: дәреслек.
Җиһазлау: Язучының портреты;аудиоязмадагы музыка,әкиятләргә иллюстрацияләр,компьютер..
Дәрес барышы.
I . Оештыру. Уңай психологик халәт тудыру.
Аудиоязмада табигатьтәге тылсымлы тавышларны чагылдырган музыка тыңлау.
Бүгенге көн турында сөйләшеп китү.
-Бүгенге көн турында нәрсә әйтә аласыз. (Укучылар берсенең җавабын икенчесе тулыландырып җавап бирәләр.)
-Шушы матур көндә без сезнең белән Абдулла Алиш турында өйрәнүне дәвам итәрбез.
II. Өй эшен тикшерү,актуальләштерү.
- -А.Алиш кем ул?Ни өчен без аны балалар язучысы дибез?Балаларга әкиятләр,хикәяләр,шигырьләр язу өчен нинди сыйфатларга ия булырга кирәк?
- Мин сезгә А.Алишның әкиятләрен укып килергә кушкан идем.Хәзер ничек укуыгызны тикшереп карыйм әле.Мин сезгә әкиятләрдән өзекләр укыйм,ә сез шуны нинди әкияттән икәнен әйтерсез:
- Саесканнар төрлесе –төрле якка карап очканнар.Үзләре белән зур-зур быргыларны кычкыртып барганнар:-Әй,сез,куе урманнарда,киң кырларда,яшел болыннарда,диңгез-океанда яшәүче ерткычлар ,-дигәннәр алар. (Койрыклар)
- Көннәре дә,төннәре дә матур гына акты,таң алдыннан әтәч канатларын какты,шыңгырдатып кычкырырга яратты. Тавык та бик уңган иде,йомырканы күп салды.Шулай да алар гел бер төсле тормыштан туеп ил гизәргә дип юлга чыктылар.(Ил гизүчеләр белән хәйлә сөючеләр)
- Чәчәкләр башлыгы бик зур ярыш үткәрергә булган.Шул турында төрле якка хәбәр дә салган:(Бал корты һәм шөпшә)
—Балалар сез Абдулла Алишның нинди әкиятләрен беләсез?
1.“Чукмар белән Тукмар”
2.“Зирәк карт”
3.“Алдакчы Наил”
4. “Том Сойер”
5.”Капкорсак патша”
6. “Сертотмас үрдәк”
III. Физминутка.
Без әле бераз ардык
Ял итәргә уйладык,
Башны иябез алга,
Ә аннары – артка
Уңга – сулга борабыз
Аннары карап торабыз.
Иң өсләрен сикертәбез,
Кулларны биетәбез.
Бер алга, бер артка сузып
Күңелле ял итәбез!
IV. Яңа белем һәм күнекмәләр формалаштыру
—
Абдулла Алиш “Мактанчык чыпчык белән тыйнак сыерчык”” әкияте буенча эш.
–Бөтен тынычлыгымны боздыгыз,… — дип чыпчык кемнәргә әйтә? Шул урынны табып уку.
Беркөнне чыпчык үз өенә уктай кайтып керде, аның артыннан күктә, биектә … күренде. Сүз ни турында бара?
-Хуҗа мәчесенең күзен чукыдым, әй, кирәген бирдем… Моның ахыры нәрсә белән тәмамлана?
Мөстәкыйль эш. (Дәфтәрдә эш)
-Ә хәзер дәфтәрләрдә Чыпчыкка кыска гына характеристика язабыз.
Укытучы белән эш.
-Укучыларның Чыпчыкка язган характеристикаларын тыңлау.
V.Йомгаклау.
-Укучылар, ә хәзер әкияткә кагылган нинди мәкалҗләр беләсез.(Укучыларның җавабы).
“Мактану һәркемне хур итә,тыйнак булуга ни җитә.”
“Сүздә мактанма,эштән мактан”
“Сереңне бер генә кешегә сөйлә,киңәшеңне мең кешегә әйт”
“Күп сөйләгән авыз-бәхетсезлек капкасы.”
“Сер сөйләмә дустыңа,дустыңның да дусты булыр,ул да сөйләр дустына.”
.
VI. Өй эше.
. 3 сыйныф- Әкияткә рәсем ясарга.
nsportal.ru
Алиш, Абдулла — Мактанчык Чыпчык белән Тыйнак Сыерчык : әкиятләр
Поиск по определенным полям
Чтобы сузить результаты поисковой выдачи, можно уточнить запрос, указав поля, по которым производить поиск. Список полей представлен выше. Например:
author:иванов
Можно искать по нескольким полям одновременно:author:иванов title:исследование
Логически операторы
По умолчанию используется оператор AND.
Оператор AND означает, что документ должен соответствовать всем элементам в группе:
исследование разработка
author:иванов title:разработка
оператор OR означает, что документ должен соответствовать одному из значений в группе:исследование OR разработка
author:иванов OR title:разработка
оператор NOT исключает документы, содержащие данный элемент:исследование NOT разработка
author:иванов NOT title:разработка
Тип поиска
При написании запроса можно указывать способ, по которому фраза будет искаться. Поддерживается четыре метода: поиск с учетом морфологии, без морфологии, поиск префикса, поиск фразы.
По-умолчанию, поиск производится с учетом морфологии.
Для поиска без морфологии, перед словами в фразе достаточно поставить знак «доллар»:
$исследование $развития
Для поиска префикса нужно поставить звездочку после запроса:исследование*
Для поиска фразы нужно заключить запрос в двойные кавычки:«исследование и разработка«
Поиск по синонимам
Для включения в результаты поиска синонимов слова нужно поставить решётку «#» перед словом или перед выражением в скобках.
В применении к одному слову для него будет найдено до трёх синонимов.
В применении к выражению в скобках к каждому слову будет добавлен синоним, если он был найден.
Не сочетается с поиском без морфологии, поиском по префиксу или поиском по фразе.
#исследование
Группировка
Для того, чтобы сгруппировать поисковые фразы нужно использовать скобки. Это позволяет управлять булевой логикой запроса.
Например, нужно составить запрос: найти документы у которых автор Иванов или Петров, и заглавие содержит слова исследование или разработка:
author:(иванов OR петров) title:(исследование OR разработка)
Приблизительный поиск слова
Для приблизительного поиска нужно поставить тильду «~» в конце слова из фразы. Например:
бром~
При поиске будут найдены такие слова, как «бром», «ром», «пром» и т.д.Можно дополнительно указать максимальное количество возможных правок: 0, 1 или 2. Например:
бром~1
По умолчанию допускается 2 правки.Критерий близости
Для поиска по критерию близости, нужно поставить тильду «~» в конце фразы. Например, для того, чтобы найти документы со словами исследование и разработка в пределах 2 слов, используйте следующий запрос:
«исследование разработка«~2
Релевантность выражений
Для изменения релевантности отдельных выражений в поиске используйте знак «^» в конце выражения, после чего укажите уровень релевантности этого выражения по отношению к остальным.
Чем выше уровень, тем более релевантно данное выражение.
Например, в данном выражении слово «исследование» в четыре раза релевантнее слова «разработка»:
исследование^4 разработка
По умолчанию, уровень равен 1. Допустимые значения — положительное вещественное число.Поиск в интервале
Для указания интервала, в котором должно находиться значение какого-то поля, следует указать в скобках граничные значения, разделенные оператором TO.
Будет произведена лексикографическая сортировка.
author:[Иванов TO Петров]
Будут возвращены результаты с автором, начиная от Иванова и заканчивая Петровым, Иванов и Петров будут включены в результат.author:{Иванов TO Петров}
Такой запрос вернёт результаты с автором, начиная от Иванова и заканчивая Петровым, но Иванов и Петров не будут включены в результат.Для того, чтобы включить значение в интервал, используйте квадратные скобки. Для исключения значения используйте фигурные скобки.
search.rsl.ru