Әсәм теле — сәсән теле

1. Әсәм теле миҢә- сәсән теле, Унан башҡа минеҢ халҡым юҡ. Йөрәгендә халҡы буЛмағандыҢ Кеше булырға ла хаҡы юҡ. Рәми Ғарипов

Әсәм теле – сәсән теле
ӘСӘМ ТЕЛЕ МИҢӘСӘСӘН ТЕЛЕ,
УНАН БАШҠА МИНЕҢ
ХАЛҠЫМ ЮҠ.
ЙӨРӘГЕНДӘ ХАЛҠЫ
БУЛМАҒАНДЫҢ
КЕШЕ БУЛЫРҒА ЛА
ХАҠЫ ЮҠ.
РӘМИ ҒАРИПОВ

2. Халыҡ-ара туған-тел көнө

ХАЛЫҠ-АРА ТУҒАН-ТЕЛ КӨНӨ
Рәсәйҙә 180 милләт, ә Башҡортостанда 120
артыҡ милләт халҡы йәшәй. Күп һанлыларына
килгәндә:
— рус телендә 200 миллион кеше һөйләшә,
— 257 млн. кеше инглиз телен белә,
— ҡытай телендә 754 млн кеше һөйләшә.
— татарҙар-5 миллион 300мең,
— башҡорттар-1 миллион 600 мең самаһы,
— сыуаш һәм чечендар-1 миллион 400-әр мең
самаһы.
— Башҡаларҙың һаны миллиондан кәмерәк.
— Бер нисә тиҫтә кеше генә һөйләшкән телдәр
ҙә бар.
Тел – халыҡтың иң
ҙур хазинаһы. Бик тә
ҡәҙерле
нәмәне
хазина
тиҙәр. Ул
берәмләп, бөртөкләп
йыйыла.
Мәҫәлән,
алтын, көмөш – ер
байлығы. Ә тел –
халыҡ байлығы. Ул
быуаттар
буйына
тупланған,
халыҡты
халыҡ итеп, милләт
итеп туплаған.
Х.Назар

7. Башҡортостандың халыҡ шағирҙары,яҙыусылары

БАШҠОРТОСТАНДЫҢ ХАЛЫҠ ШАҒИРҘАРЫ,ЯҘЫУСЫЛАРЫ
Башҡортостандың
халыҡ шағирҙары :
Башҡортостандың
халыҡ яҙыусылары :
1. 1923 й.
2. 1959 й.
3. 1963 й.
4. 1964 й.
5. 1992 й.
6. 1993 й.
7. 1993 й.
8. 1997 й.
9. 2003 й.
10. 2003 й.
11. 2004 й.
12. 2010 й.
13. 2011 й.
14. 2014й.
Мәжит Ғафури
Рәшит Ниғмәти
Мостай Кәрим
Сәйфи Ҡудаш
Рәми Ғарипов
Рауил Бикбаев
Назар Нәжми
Әнғәм Атнабаев
Марат Кәримов
Тимер Йосопов
Александр Филиппов
Абдулхаҡ Игебаев
Ҡәҙим Аралбай
Факиһа Туғыҙбаева
1. 1990 й. Зәйнәб Биишева
2.
3.
4.
5.
6.
7.
2001 й.
2001 й.
2006 й.
2008 й.
2010 й.
2011 й.
Ноғман Мусин
Әхиәр Хәкимов
Нәжип Асанбаев
Ғайса Хөсәйенов
Талха Ғиниәтуллин
Суфиян Поварисов
Мәҡәлдәр
•«Тел – күңелдең көҙгөһө»,
•«Татлы тел таш ярыр»,
•«Һүҙ – бер көнлөк, тел – ғүмерлек»,
•«Тел яҙмышы – ил яҙмышы»,
•«Әсә теле бер булыр»,
• «Иләк һорарға ла тел кәрәк»,
•«Күңеле буштың теле буш»,
• «Кеше күрке – йөҙ, йөҙҙөң күрке –
күҙ, уйҙың күрке – тел, телдең күрке
– һүҙ».

10. Ислам динен ҡабул иткәнгә тиклем башҡорттар, башҡа төрки халыҡтар кеүек үк, боронғо төрки ырын (рун, руна) яҙмаһы

11. X быуат баштарында, Ислам динен ҡабул иткәс, башҡорттар ғәрәп яҙмаһын ҡуллана башлай

12. Латин алфавитына күсеү өсөн хәрәкәт 1924 йылдан Башҡортостанда башлана.  Уның яңы варианты 1928 йылда рәсми дәүләт алфавиты

ЛАТИН АЛФАВИТЫНА
КҮСЕҮ ӨСӨН
ХӘРӘКӘТ 1924 ЙЫЛДАН
БАШҠОРТОСТАНДА БАШ
ЛАНА. УНЫҢ ЯҢЫ
ВАРИАНТЫ 1928 ЙЫЛДА
РӘСМИ ДӘҮЛӘТ
АЛФАВИТЫ ИТЕП
РАҪЛАНЫЛА

14. Cәрүәров Ғабдулла Сәрүәр улы

Данлы ерҙең, ғәзиз ерҙең
Улы булып тыуған көнөм,
Рәхмәт һиңә!
Йыр булырлыҡ һүҙҙәр
биргән
Матур телем, туған телем
Рәхмәт һиңә!
Эй, туған тел, эй, матур тел,
Атам, әсәмдең теле.
Донъяла күп нәмә белдем
Һин туған тел арҡылы.

19. Иғтибарығыҙ өсөн рәхмәт!

ИҒТИБАРЫҒЫҘ ӨСӨН РӘХМӘТ!

English     Русский Правила

сэсэн — перевод слова на башкирский язык. Русско-башкирский онлайн словарь и переводчик.

импровизатор, сказитель сәсән

Фразы

народный сэсэн

халыҡ сәсәне

сэсэн прославится в поэтическом состязании, герой – в битве

сәсән дауҙа, батыр яуҙа танылыр

сэсэн; поэт-импровизатор, сказитель

сәсән

Предложания

Возникновение танца «Байык» связывают с именем сэсэна Айдара Баика.

«Байыҡ» бейеүенең барлыҡҡа килеүе Айҙар Байыҡ сәсәндең исеме менән бәйле.

Главный приз первого Всероссийского фестиваля сказителей, прошедшего в Уфе, получил сэсэн из Гафурийского района Илгам Байбулдин.

Өфөлә уҙған беренсе Бөтә Рәсәй сәсәндәр конкурсының төп призына Ғафури районынан Илһам Байбулдин лайыҡ булды.

Впервые в Уфе прошел Всероссийский фестиваль сказителей ( сэсэнов ), на который съехались представители не только России, но и зарубежных стран.

Өфөлә тәү тапҡыр Бөтә Рәсәй сәсәндәр фестивале уҙҙы, унда Рәсәй вәкилдәре генә түгел, сит илдәрҙән дә килделәр.

Организаторы проекта — Центр сэсэнов Республики Башкортостан, Республиканский центр народного творчества.

Проекты ойоштороусылар — Башҡортостан Республикаһының Сәсәндәр үҙәге, Республика халыҡ ижады үҙәге.

(«Собирайтесь, мои сэсэны !»).

төбәк сәсәндәр фестивале үтте.

На церемонии открытия этой доски присутствовали представители администрации Баймакского района, Старосибайского сельсовета, потомки сэсэна , жители села, гости из Абзелиловского и Учалинского районов Башкортостана.

Таҡтаташты асыу тантанаһында Баймаҡ районы хакимиәте, Иҫке Сибай ауыл советы вәкилдәре, сәсәндең туғандары, ауыл халҡы, Башҡортостандың Әбйәлил һәм Учалы районынан ҡунаҡтар ҡатнашты.

Многовековая непрерывность эпических традиций показывает, что башкирский народ сумел сохранить свою духовную культуру в памяти сотен и тысяч народных сказителей-

сэсэнов .

Эпик традицияларҙың өҙлөкһөҙлөгө күрһәтеүенсә, башҡорт халҡы йөҙҙәрсә һәм меңдәрсә халыҡ сәсәндәренең хәтерендә үҙенең рухи мәҙәниәтен һаҡлап ҡала алған.

Новое издание открывается словами председателя Евразийской творческой гильдии Лауры Гамильтон: «Творчество башкирского писателя Марселя Салимова, доступное теперь и англоязычным читателям, в особой остроумной манере знакомит с жизнью и культурой веселого и дружелюбного башкирского народа, проживающего в центре Евразии», а завершается высказыванием председателя Союза писателей Башкортостана Заки Алибаева: «В башкирском искусстве слова юмор и сатира зародились с шуток, кулямасов Ерэнсэ- сэсэна .

Яңы баҫма Евразия ижад гильдияһы рәйесе Лаура Гамильтондың һүҙҙәре менән асыла: «Башҡорт яҙыусыһы Марсель Сәлимовтың ижады хәҙер инглиз телендә уҡыусыларға ла таныш, ул Евразия үҙәгендә йәшәгән шат күңелле һәм алсаҡ башҡорт халҡының тормошо һәм мәҙәниәте менән таныштыра», Башҡортостандың Яҙыусылар союзы рәйесе Зәки Әлибаевтың: «Башҡорт сәнғәтендә юмор һәм сатира Ерәнсә сәсәндең көләмәстәренән килеп сыҡҡан.

Значит, старинная дорога помнит и вооруженных луками повстанцев Карасакала и Салавата, и отважных башкирских конников — участников среднеазиатских походов генерала Перовского, и великого сэсэна Буранбая, которого в кандалах под конвоем вели в Оренбургскую крепость.

Ҡараһаҡалдың, Салауаттың уҡ-һаҙаҡлы батыр егеттәре лә, Перовский генералдың Урта Азия яуҙарында ҡатнашҡан башҡорт һыбайлылары ла ошо юлдан үтер булған, тимәк. Буранбай сәсәнде лә, бығаулап, Ырымбур зинданына тап ошо юлдан алып китҡәндәр.

О жизни и творчестве Шагиахмета Сибаева в 2007 году выпущена книга «Сибай- сэсэн » Хуснуллы Хамитова.

Шаһиәхмәт Сибаевтың тормошо һәм ижады хаҡында 2007 йылда Хөснулла Хәмитовтың «Сибай

сәсән » китабы донъя күрҙе.

Мероприятие провели эксперты из Уфы: куратор рукодельного кружка «Хазина» Хамдия Кунаккулова и этнограф, главный специалист по фольклору отдела народного творчества Республиканского центра народного творчества, заместитель руководителя Центра сэсэнов (сказителей) при РЦНТ РБ, автор концепций и куратор республиканских фестивалей, фольклорных праздников Гульгина Баймурзина.

Сараны Өфөнән килгән эксперттар: «Хазина» ҡул эше түңәрәгенең кураторы Хәмдиә Ҡунаҡҡолова менән этнограф, Республика халыҡ ижады үҙәгенең баш белгесе, Сәсәндәр үҙәге етәксеһе урынбаҫары Гөлгөнә Баймырҙина уҙғарҙы.

В приветствии Ответственного секретаря Комиссии Григория Орджоникидзе говорится: «…Древнейшее искусство народных мастеров сказительства и сэсэнов , безусловно, важный инструмент и залог сохранения самобытности народов, их истории и культуры, а сегодняшний фестиваль является важным фактором укрепления взаимопонимания и сотрудничества в современном мире».

Комиссияның яуаплы секретары Григорий Орджоникидзеның сәләмләүендә былай тиелә: «…Һис шикһеҙ, халыҡ сәсәндәренең боронғо сәнғәте — халыҡтарҙың үҙенсәлеген, уларҙың тарихын һәм мәҙәниәтен һаҡлауҙың бер сараһы, бөгөнгө фестиваль иһә хәҙерге донъяла үҙ-ара аңлашыуҙы һәм хеҙмәттәшлекте нығытыуҙың мөһим факторы булып тора».

Саптаровцы благодарят за помощь в организации поездки в Казахстан Исполком Всемирного курултая башкир, за активную поддержку на казахской земле – представителей башкирско-татарской диаспоры города Актобе и зрителя фестиваля — известного башкирского фольклориста и сэсэна Розалию Султангарееву.

Саптарҙар Ҡаҙағстанға сәфәрҙе ойошторорға булышлыҡ иткәне өсөн Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы башҡарма комитетына, ҡаҙаҡ ерендә ярҙам күрһәткәне өсөн Аҡтүбә ҡалаһының башҡорт-татар диаспораһы вәкилдәренә һәм танылған фольклорсы, сәсәниә Розалиә Солтангәрәеваға рәхмәт белдерә.

В селе Старый Сибай Баймакского района почтили память башкирского и российского общественного деятеля, начальника шестого Башкирского казачьего войска, сэсэна , импровизатора, автора песни «Сибай» Шагиахмета Утарбаевича Сибаева, известного как Сибай-кантон.

Баймаҡ районының Иҫке Сибай ауылында Башҡортостандың һәм Рәсәйҙең йәмәғәт эшмәкәре, сәсән , импровизатор, «Сибай» йыры авторы Сибай кантон булараҡ билдәле булған Шаһиәхмәт Утарбай улы Сибаевты хөрмәтләп иҫкә алдылар.

Отрывки из эпосов исполняют продолжатели традиций башкирских сэсэнов .

Эпостарҙан өҙөктәрҙе башҡорт сәсәндәре традицияһын дауам итеүселәр һөйләй.

Итогом работы станет методическое пособие «Башҡорт сәсәндәре» («Башкирские

сэсэны »).

Һуңынан «Башҡорт сәсәндәре» тигән методик ҡулланма сығарыу күҙаллана.

Помимо общетюркских средневековых памятников широко известны кубаиры и айтышы башкирских сэсэнов , свободолюбивые стихи и песни Салавата Юлаева, сочинения учёных-просветителей и общественных деятелей

Урта быуаттарға ҡараған дөйөм төрки ҡомартҡыларынан тыш башҡорт сәсәндәренең ҡобайырҙары һәм әйтештәре, Салауат Юлаевтың ирек һөйөүсән шиғырҙары һәм йырҙары, мәғрифәтсе-ғалимдар һәм йәмәғәт эшмәкәрҙәре

Передал документы сэсэна архиву отличник народного образования Российской Федерации, журналист и писатель Азамат Агзамович Тажетдинов.

Сәсәндең ҡулъяҙмаларын архивҡа Рәсәй Федерацияһының халыҡ мәғарифы отличнигы, журналист һәм яҙыусы Азамат Әғзәм улы Тажетдинов тапшырҙы.

Самый «старший» сэсэн — одиннадцатиклассница лицея-интерната из Давлекановского района Ильнура Сафина.

Иң «өлкән» сәсән – Дәүләкән районы лицей-интернатының 11-се класс уҡыусыһы Илнур Сафин.

В мастер-классах примут участие Совет старейшин-женщин «Агинэйзэр коро», сибайская студия этнографии, декоративно- прикладного искусства и красоты «Ете кыз», школа сэсэнов «Урал батыр», этно-рок группа «Аргымак», этно-фолк группа «Ас-Салям», эстрадная группа «Евразия», фольклорно-эстрадная группа «Караван», артисты Башкирского академического театра драмы имени Мажита Гафури.

Оҫталыҡ дәрестәрендә «Ағинәйҙәр ҡоро», «Ете ҡыҙ» этнография, биҙәү-ҡулланма сәнғәте һәм матурлыҡ студияһы, «Урал батыр» сәсәндәр мәктәбе, «Арғымаҡ» этно-рок төркөмө, «Әс-Сәләм» этно-фолк төркөмө, «Евразия» эстрада төркөмө, «Карауан» фольклор-эстрада төркөмө, Мәжит Ғафури исемендәге Башҡорт академия драма театры артистары ҡатнаша.

Самому младшему сэсэну — Асману Рахмангулову всего пять лет, он представлял Куюргазинский район и свой детский сад в селе Ермолаево.

Иң йәш сәсәнгә – Асман Рәхмәнғоловҡҡа ни бары биш йәш, ул Көйөргәҙе районынан һәм үҙенең Ермолаев ауылындағы балалар баҡсаһынан сығыш яһаны.

Участникам акции был представлен фрагмент из произведения известного писателя и ученого Гайсы Хусаинова «Әсәм теле — сәсән теле» («Язык моей матери — язык сэсэна »), выбранный на кафедре башкирской филологии БашГУ.

Акцияла ҡатнашыусыларға Башҡорт дәүләт университетының башҡорт филологияһы кафедраһы һайлаған билдәле яҙыусы һәм ғалим Ғайса Хөсәйеновтың «Әсәм теле — сәсән теле» әҫәренән өҙөк тәҡдим ителде.

В Центральном государственном архиве общественных объединений Республики Башкортостан состоялось торжественное мероприятие, посвященное созданию фонда личного происхождения известного сэсэна башкирского народа Шахаргази Габдиева.

Башҡортостан Республикаһы йәмәғәт берекмәләренең үҙәк дәүләт архивында башҡорт халҡының билдәле сәсәне Шәһәрғәзи Ғәбдиевтың шәхси документтар фондын булдырыуға арналған тантаналы сара булып үтте.

Эпос передавался из уст в уста, из поколения в поколение поэтами, сказителями, сэсэнами .

Эпосты шағирҙар, сәсәндәр телдән-телгә, быуындан-быуынға тапшыра килгән.

Дипломант 12-го Всемирного фестиваля молодежи и студентов в Москве (1985), лауреат Международного конкурса акынов и сэсэнов в Алма-Ате (1996), Всероссийского конкурса исполнителей народной песни в Смоленске (1991), республиканского конкурса исполнителей народной песни на приз им. Г. Альмухаметова (1984), лауреат литературной премии им. М. Акмуллы, награждена орденом Салавата Юлаева. С 2011 по 2017 год возглавляла Общество башкирских женщин Республики Башкортостан.

Ул Мәскәүҙә 12-се Бөтә донъя йәштәр һәм студенттар фестивале (1985 йыл) дипломанты, Алма-атала Халыҡ-ара аҡындар һәм сәсәндәр конкурсы (1996 йыл), Смоленскиҙа Бөтә Рәсәй халыҡ йырҙарын башҡарыусылар конкурсы (1991 йыл), Ғәзиз Әлмөхәмәтов исемендәге бүләккә республика халыҡ йырҙарын башҡарыусылар конкурсы (1984 йыл), Мифтахетдин Аҡмулла исемендәге әҙәби премия лауреаты, Салауат Юлаев ордены менән бүләкләнгән.